Ga verder naar de inhoud

Materialen en tools

Krachtige taalpraktijken organiseren is een complex gegeven. Het is namelijk geen eenvoudige werkvorm, of een reeks tools die kant-en-klaar kunnen worden aangereikt. Toch moet niet elke leraar het (taal)wiel opnieuw uitvinden. Een beeld zegt soms meer dan honderd woorden, een concrete tool ook.

“Wat heb je nodig om een taalbeleid te kunnen uitvoeren?”

“Geef ons vooral concrete materialen en tools!”

Zo doen zij het

De leraren van De Vest beslissen projecten uit te werken, waarin ze vakdoorbrekend aan lees- en schrijfvaardigheid kunnen werken. Omdat ze zullen co-teachen, hebben ze hebben grotere klaslokalen nodig en voldoende laptops voor de grote klasgroep.

Wat bedoelen we met materialen en tools?

Taalstimuleringsmaterialen kunnen aan de ene kant bestaan uit doelbewust ontwikkelde materialen, zoals

  • Lesmateriaal, taalmethodes, online materiaal, leermiddelen, rijke teksten …
  • Professionaliseringsinitiatieven, zoals vormingen of boeken.
  • Evaluatie-instrumenten, zoals leerlingvolgsystemen of taalscreenings.
  • Werkvormen voor collectief leren, zoals kijkwijzers voor collegiale visitatie of lesobservaties.
  • Software, zoals remediëringsoefeningen of vertaalsoftware.

Het kan aan de andere kant ook gaan over meer generieke hulpmiddelen, zoals

  • Infrastructuur op school, zoals klaslokalen waarin je kan co-teachen of een schoolbibliotheek.
  • Digitale infrastructuur, zoals goede wifi, laptops, een smartboard …
  • Werkvormen voor samenwerking en interactie.

Zo doen zij het

In De Vest deelt de vakgroep Nederlands een spreekwijzer, zodat die ook in praktijkvakken gebruikt kan worden. Leerlingen kennen de tool en kunnen het daardoor gemakkelijk inzetten, maar het geeft alle leraren ook inzicht in hoe ze leerlingen beter kunnen ondersteunen bij spreken.

Waarom zijn materialen en tools belangrijk?

De materialen en tools die je gebruikt, hebben uiteraard een impact op de leerlingen, maar het kan ook leraren aanmoedigen. Zo zal de toegankelijkheid van bepaalde software om schrijfvaardigheid te ondersteunen de leerlingen ten goede komen, maar het kan ook bijdragen aan de professionele ontwikkeling van de leraren. Zij worden immers aangemoedigd om manieren te vinden om de software slim in te zetten tijdens hun lessen. Maar al te vaak erkennen leraren de noodzaak van een taalbeleid, maar geven ze tegelijk aan dat ze niet weten hoe ze het moeten doen. Leraren hoeven het warm water niet uit te vinden: er bestaat zoveel goed materiaal!

Zo doen zij het

In de Mozaïek willen veel leraren willen meer praktijkvoorbeelden rond leesstrategieën. “Ons team heeft graag iets concreets in handen." Het taalbeleidsteam bestelt enkele boeken en om ervoor te zorgen dat de materialen ook echt gebruikt zullen worden, nemen de zorgleraren ze mee naar het zorgoverleg.

Hoe kan een school materialen en tools vinden?

Slim kiezen

Er bestaat erg veel, maar niet elke tool op de markt is kwalitatief of past bij je school. Hoe maak je een goede keuze?

  • Breng in kaart hoe leraren het instrument of de tool zullen gebruiken. Volgen de leraren een methode strikt, zijn ze kritisch, zetten ze materialen naar hun hand of passen ze lessen aan aan de visie van de school?
  • Maak de schoolvisie op taal expliciet. Bepaal een aantal belangrijke en schoolspecifieke kernwaarden. Giet die eventueel in een kijkwijzer, die je vervolgens naast het materiaal legt.
  • Laat je niet afleiden door afbeeldingen en ‘toffe’ lessen. Een overzichtelijke en aantrekkelijke lay-out is uiteraard belangrijk, maar kijk erdoor heen. Is een methode echt wel gebouwd op hedendaagse inzichten over effectief taalonderwijs?

Bekijk zeker ook de kwaliteitscriteria voor leermiddelen, opgesteld door een kwaliteitsalliantie die aangesteld is door de Vlaamse overheid.

Deel instrumenten en tools

  • Bouw een schoolbibliotheek voor leraren waarin ze kunnen grasduinen in een collectie inspirerende pedagogische en didactische naslagwerken.
  • Investeer in een online drive om materialen te delen.
  • Breng leesvoer ook expliciet onder de aandacht. Besteed er tijd aan op vergaderingen en studiedagen, verwijs ernaar in gerichte mailings, of richt een ‘leesclub’ in.


Werk samen aan materialen en tools

  • Buig je over materialen of ontwikkel ze samen met een professionele leergemeenschap.
  • Maak instrumenten schooleigen als onderdeel van de vakgroepwerking.
  • Geef het kernteam taalbeleid ruimte en mandaat om schooleigen materiaal te ontwikkelen.

Aan de slag

Hieronder tippen we enkele materialen waarmee je samen met je team aan de slag kan met materialen en tools.

Kijkwijzers effectieve taalpraktijken

Als je je visie op taalonderwijs hebt uitgewerkt, en je doelen gespecifieerd, is het zaak om als team je onderwijs zo in te richten dat…

De professionele leergemeenschap

Vorm een professionele leergemeenschap om je taalbeleid en taalpraktijk te verbeteren en collectief te leren.

Brainstorm met je team over acties

Een helder taalbeleidsplan begint met een visie, die leidt tot doelen op leerling-, leraar- en schoolniveau. Van zodra je die doelen helder…